De jaren 80 staan vooral bekend om de laatste grote ontwikkelingen op het politieke wereldtoneel die de Koude Oorlog tot een einde zouden brengen. We denken dan vaak aan het 'Reaganisme' in Amerika, de glasnost en perestrojka van Gorbatsjov, en de herfsttij van de Berlijnse Muur. Het was echter ook de tijd van grote sociale veranderingen, zo ook in Nederland. MTV en kabeltelevisie deden hun intrede, alsmede een grote economische recessie en bijkomende (jeugd)werkloosheid - wat kraakbewegingen en de ontvoeringen van prominente mensen uit het bedrijfsleven in de hand werkten. Maar het was ook voedingsbodem voor opvallend ondernemerschap. De populaire Netflix-serie Dirty Lines volgt het verhaal van de mensen die als eersten in Nederland een telefonische sekslijn begonnen.
06-Cowboys
Voor de Tindergeneratie is het misschien moeilijk te bevatten, maar vroeger belden talloze mensen voor 50 cent per minuut naar zogenaamde 06-nummers om dames te horen krijgen die hard kreunden en steunden. De Amsterdamse broers Harold en George Skene hadden in die business een primeurtje. Zij stichtten tijdens de tweede helft van de jaren 80 als eerste in Nederland een waar imperium van zulke sekslijnen in Amsterdam. Het geld stroomde met bakken binnen. Maar na het razendsnelle succes ging het met het bedrijf even snel weer bergafwaarts. In Dirty Lines worden de capriolen van de broers, die Frank (Minne Koole) en Ramon Stigter (Chris Peters) worden genoemd, in beeld gebracht.
Als bedenker Pieter Bart Korthuis zijn belangrijkste bron van inspiratie direct had overgenomen, had de serie er heel anders uitgezien. Dirty Lines is namelijk gebaseerd op het boek 06-Cowboys: Een verhaal rond het ontstaan van de 06-sekslijnen van Fred Saueressig, die zelf met de broers Skene in zee ging. Zijn verhaal biedt wel duidelijk de grote lijnen voor het script van Dirty Lines: het misverstand over het niet werken van de in hun garage zelfgefabriceerde sekslijnen, die in werkelijkheid allemaal bezet blijken te zijn; de overbelasting van het telefoonnetwerk door een televisiespotje, met brand in een onderzeeër tot gevolg; en het compleet dronken voeren van een Britse techneut om te voorkomen dat hij gloednieuwe technologie bij de concurrenten in Rotterdam gaat installeren. Het is volgens Saueressigs boek allemaal écht gebeurd. En in Dirty Lines komt het allemaal voorbij.
Maar het boek van Saueressig gaat alleen over de belevenissen van de broers Skene en hun compagnons. Voor de gebeurtenissen die hun overwegend vrouwelijk personeel meemaken is weinig aandacht. Dat de broers Skene en Saueressig jonge en aantrekkelijke meiden, die overwegend psychologie studeren, inhuurden om als secretaresses aan de slag te gaan of om de ‘vieze bandjes’ in te spreken, dat komt in het boek natuurlijk wel even aan bod. Maar dat is maar heel vluchtig. Wanneer de meestal naamloze vrouwen genoemd worden, blijft de nadruk liggen op de ingenieuze wijze waarop de gladde zakenmannen het vrouwelijk schoon inzetten om hun bedrijf elan te geven en wat dat in munt uitslaat voor hun jonge sekslijnenbedrijf. Bovenal laat Saueressig zich ruim dertig jaar na de feiten nog steeds uitermate denigrerend uit over deze jonge vrouwen. Dat was misschien dan wel ‘normaal’ in de jaren 1980, maar dat zou het niet meer moeten zijn in het tweede decennium van de 21ste eeuw.
Het is goed te begrijpen dat bedenker Pieter Bart Korthuis voor een dilemma stond. Moest hij de woorden van Fred Saueressig nauwkeurig volgen en een serie maken gebaseerd op de historische realiteit vanuit de ogen van de 06-Cowboys, waar dus ook seksisme een onderdeel van zou zijn? Of moest hij het materiaal aanpassen?
Voor beide opties vallen natuurlijk voor- en tegenargumenten te geven. Een getrouwe verfilming van Saueressigs boek zou in zijn eigen recht best een interessant resultaat kunnen hebben opgeleverd. Korthuis wist echter dat de jaren 1980 ook de tijd was van een heel andere interessante ontwikkeling. De wetenschappelijke wereld ging vrouwen namelijk eindelijk serieus nemen als onderzoeksveld. Zo ook de seksuologie, die natuurlijk in zekere zin gelieerd was aan het sekslijn-fenomeen waar de gebroeders Skene mee bezig waren. Korthuis heeft deze ommeslag gepersonifieerd in de vorm van het fictieve personage Marly Solomon (Joy Delima). Zij loopt tijdens haar studie seksuologie het kantoor van de Stigters binnen als inspreekster van 'vieze bandjes', maar langzaam groeit ze uit tot de 'sexpert' van het bedrijf. Samen met haar vriendin Janna (Julia Akkermans) wilt ze ondertussen voor haar afstudeerscriptie vrouwelijke seksualiteit gaan onderzoeken. Dat is natuurlijk een dikke knipoog naar onze wijlen godmother van de seksuologie, Ellen Laan (1962-2022), aan wie de eerste aflevering is opgedragen.
Door de verhaallijnen van de Stigters te complimenteren met die van Marly komen er interessante kwesties op over gender en seksualiteit. Waar de Stigters al rond de dertig zijn, relaties hebben en naar verwachting gezinnetjes stichten, is Marly pas rond de twintig en heeft ze van jongs af aan meegekregen dat seksualiteit is kwalijks is. Ze wordt zelfs uit huis gezet nadat haar ouders erachter komen dat ze ‘vieze bandjes’ inspreekt. Op zichzelf wonen geeft haar echter de mogelijkheid tot de openlijke ontdekking van haar eigen seksualiteit. De Stigters ervaren hun eigen gendergerelateerde problemen in hun werk- en privéleven. Zo heeft Frank er moeite mee als hij bekend komt te staan als telepooier. En Ramon worstelt met zijn seksuele oriëntatie en alle aardverschuivende gevolgen als hij ooit uit de kast zou komen. De mannen behoren ook duidelijk tot een oudere garde dan de vrouwen, overtuigd van inmiddels achterhaalde ideeën over seksualiteit – dat mannen moeten neuken, omdat ze vol zitten met zaad dat vrij wil bijvoorbeeld. De verhalen van de vrouwen kaarten aan dat zij daardoor op seksueel gebied lange tijd over het hoofd zijn gezien en dat zij daar verandering in willen brengen.
Vrouwelijke stem
Marly, en met haar de recenter aanvoelende geschiedenis van de vrouwelijke seksualiteit, zorgt voor een frisse wind door het boek van Fred Saueressig, dat door gelikte mannen wordt gedomineerd en daarmee aanzienlijk gedateerd overkomt. Dat het bovendien niet de broers Stigter zijn die hun eigen verhaal vertellen, maar dat Marly dat doet, symboliseert verder dat de makers vrouwen ook de stem willen geven die zij verdienen.
Comments