- Jasmijn Groot -
Brooke Shields was in de jaren 80 één van Amerika’s grootste iconen. Als fotomodel, kindster en actrice was ze jarenlang overal te zien, op bilboards en televisieschermen tot in bioscopen en op tijdschrift covers. De documentaire Brooke Shields: Pretty Baby laat in detail zien, waar Shields zelf al meerdere keren naar gehint heeft: dat het niet alleen maar goud was wat er blonk. In 140 minuten, verdeeld over twee afleveringen, probeert Shields enerzijds het verhaal achter haar carrière te vertellen, waarbij de rode draad voornamelijk is dat zij als kind slachtoffer was van een alcoholistische moeder, een perverse entertainmentindustrie en algemene mysoginie. Anderzijds poogt ze met een aantal experts haar verhaal binnen de tijdlijn van het Amerikaanse feminisme en antifeminisme te plaatsen. In het eerste doeleinde slaagt ze heel goed. De tweede geeft weinig ruimte voor nuance en laat de kijker achter met veel vragen, wat niet helemaal de bedoeling van de betrokkenen lijkt te zijn geweest.
Zolang als ze zich kan herinneren, was Brooke Shields aan het werk. Gemanaged door haar moeder Teri, struinde een kleine Brooke fotoshoot na fotoshoot af, bouwde ze een indrukwekkend portfolio op, en betaalde de huur van het huis waar ze met haar moeder woonde. Het succes dat ze had opgebouwd met haar alom aanbeden uiterlijk, leek zich alleen maar verder uit te breiden met de overstap naar het zilveren scherm. Maar tijdens haar tienerjaren kwamen er een aantal acteerrollen voorbij, die destijds al voor controverse zorgden, en die bij zowel de actrice zelf als bij mediawetenschappers en feministen een vreemde nasmaak hebben achterlaten.
Brooke Shields is waarschijnlijk het bekendst om haar werk in de films Pretty Baby (1978) en Blue Lagoon (1980), waarin ze als jonge tiener sterk geseksualiseerde rollen vertolkte. In dezelfde periode was ze ook het gezicht van een Calvin Kleine campagne, waarin ze, samen met een aantal andere jonge tienermodellen, wel heel verleidelijke poses moest aannemen. Shields, haar familie en vrienden, en een aantal experts, plaatsen de hoogtijdagen van Brookes media-aanwezigheid tussen de algemene ontwikkelingen die de Verenigde Staten destijds doormaakten. De boodschap van deseksualisering van vrouwen uit femnistische hoek in de jaren 60 en 70, werd toen steeds vaker tegengewerkt door de Amerikaanse media. Zoals één van de sprekende experts het treffend zegt, was hun respons: “You’re not going to be traditionally feminine? We will replace you with little girls.” Het begin van de jaren 80 zag mede daardoor een nieuwe conservatieve wind waaien door het Amerikaanse landschap, die de seksualisering van jonge meiden gelijkstelde aan zeer toegankelijke soft porno in het straatbeeld.
Het verhaal van Brooke Shields laat zien dat er op dat moment serieuze mankementen bestonden binnen de Amerikaanse maatschappij, de entertainmentwereld en Brookes eigen omgeving. Brooke snapte bovenal niets van de seksualiteit die ze moest uitbeelden als kindactrice door haar relatie met haar moeder Teri. Zij was een onvoorspelbare alcoholiste, die de indruk had een bezitterige macht over haar dochter uit te kunnen oefenen. Als Brooke ook maar enigzins zelfstandig zou worden, dan bedreigde dat de controle die Teri op haar uitoefende. Tegelijkertijd werd er op filmsets weinig tot geen rekening gehouden met de jonge leeftijd de kindster door de mannelijke regisseurs, wat bij Shields behoorlijk nare gevoelens heeft achtergelaten. Daarnaast werd Brooke het slachtoffer van verkrachting, exploitatie en het uitlekken van foto’s waarin ze naakt poseerde – en, hallo, slechts 9 jaar oud was! Justitie zette haar juridisch buitenspel, om dezelfde reden waardoor Pamela Anderson jaren later niks meer te zeggen zou hebben over de verspreiding van een video die uit haar huis was gestolen: Brooke Shields was actrice en model, die in meerdere expliciete films had gespeeld, en die er om die reden geen enkele moeite mee zou kunnen hebben dat de foto’s verder zouden worden verspreid.
Een aantal mijlpalen in haar leven maakten het voor Brooke alleen maar duidelijker dat zij voor de filmindustrie niets anders meer kon representeren dan een geseksualiseerd wezen. Dat ze minder in trek was, omdat ze ook intelligent was, merkte ze toen ze naar de universiteit ging en haar carrière begon te haperen. En toen ze als volwassene vertelde over haar ervaring over postnatale depressie, werd ze door het slijk gehaald door Tom Cruise, die vond dat hij zelf veel beter wist waar zij het over had – waar hij uiteindelijk zijn excuses voor heeft aangeboden.
Iedereen in de documentaire lijkt een zeer Amerikaanse houding in te nemen wat betreft de seksualisering van jonge meiden: het kan alleen maar schadelijk zijn, dus het zou niet mogen. Maar daardoor blijf ik als kijker wel achter met een aantal vragen. Sinds het wereldwijde #MeToo schandaal, nemen steeds meer filmmakers de veiligheid van hun werknemers uiterst serieus. Een heel goed voorbeeld is de Netflix hitserie Bridgerton, waar een intimiteitsspecialist aan meewerkte om seksscènes zo veilig mogelijk uit te kunnen voeren. Met zulke veiligheidsmaatregelen in touw, mogen we dan nog steeds niet de ontluikende seksualiteit van jonge vrouwen in beeld brengen? Zelfs niet met de bedoeling om te wringen bij het filmkijkende publiek, of om hen aan het nadenken te zetten, zoals juist de bedoeling was met een film als Pretty Baby? En hoe zit het met representatie? Er heerst nog steeds een ontzettend taboe op vrouwelijke seksualiteit, zeker op die van jonge vrouwen. Komt dat dan niet deels door de backlash tegen Brookes films? En zou een betere vertegenwoordiging van sterke vrouwelijke tienerpersonages die hun seksualiteit met bewustzijn ontdekken juist niet bevoorderlijk zijn voor jonge meisjes? Bovendien, hoe zit het met de objectificatie van mannen? Moeten we daar dan ook maar meteen pertinent mee stoppen?
Het zijn allemaal heel valide vragen, waarvan ik met zekerheid durf te stellen dat de makers ze niet bij haar kijkers wilde achterlaten.
Brooke Shields: Pretty Baby is nu te zien op Disney+.
Afbeelding: Disney+ (2023) Brooke Shields: Pretty Baby.
Comments