- Jasmijn Groot -
Één van de belangrijkste grondleggers van de rock 'n roll, Sister Rosetta Tharpe (1915-1973), was een gospelartieste die generaties muzikanten aan beide kanten van de Atlantische Oceaan inspireerde, waaronder Little Richard, Chuck Berry, Elvis Presley, Jerry Lee Lewis, Johnny Cash, Bob Dylan, Keith Richards en Eric Clapton. Zij allen overtroffen haar echter in roem en erkenning en Tharpe werd na haar dood snel vergeten. Tijdens haar leven tartte ze de regels van geslacht, religie of muziek, wat haar tot een absolute pionier en inspiratie voor velen maakte. Maar tegen de tijd dat rock 'n roll uitgekristalliseerd was als genre, paste ze er niet in: rock 'n roll wordt bijna uitsluitend geassocieerd met blanke mannen, niet met zwarte queer vrouwen die elektrische gitaar spelen. Hoewel ze nu algemeen wordt beschouwd als de 'godmother van de rock-'n-roll', wordt Sister Rosetta Tharpe nog steeds zwaar onderschat en is de informatie over haar schaars en verspreid. Dat is precies waarom ze dit jaar bovenaan onze Vrouwen Top 2000 staat.
Sister Rosetta Tharpe werd geboren als Rosetta Nubin in Cotton Plant, Arkansas, in de Verenigde Staten, als dochter van twee katoenplukkers. Ze werd opgevoed door haar moeder, die een rondreizende evangeliste was. Vanaf haar vierde speelde Rosetta gitaar en zong ze gospelmuziek in de kerk. Tegen de tijd dat ze zes was, was ze al een rondreizende artieste die door de hele Verenigde Staten trok en het podium deelde met artiesten als Duke Ellington. Door het reizen werd Rosetta beïnvloed door andere muziekgenres, zoals jazz en blues.
Uiteindelijk vestigden Rosetta en haar moeder zich voor een paar jaar in Chicago. Op haar 19e trouwde ze voor het eerst met Thomas Tharpe, een meereizende predikant. Het huwelijk was van korte duur, maar Rosetta behield zijn achternaam. Na haar scheiding verhuisde Rosetta met haar moeder naar New York City, waar ze optrad in respectabele plaatsen als Carnegie Hall, maar ook in gewaagde bars als de Cotton Club, waar ze liedjes als Four or Five Times zong, verwijzend naar vrouwelijk genot tijdens seks. Rosetta zong zowel religieuze gospel als wereldlijke jazznummers voor haar publiek.
Ondertussen had Rosetta een deal getekend bij Decca Records en ze begon met opnemen in 1938. Op haar platen combineerde ze de gospelmuziek die iedereen kende met solo's op haar elektrische gitaar, die ze tokkelde. Het geluid dat ze creëerde was iets wat niemand ooit eerder had gehoord. Tijdens haar live optredens voegde ze haar swing, charisma, toewijding en haar verschijning toe aan de mix, optredend in chique jurken en bontjassen, met glinsterende sieraden. Ze was anders dan alles wat iemand ooit eerder had gezien of gehoord: een zwarte vrouw die gospel zong en gitaar speelde.
In 1944 bracht Rosetta de single Strange Things Happening Every Day uit, het eerste gospelnummer dat in de Billboard Harlem Hit Parade terechtkwam, de voorloper van de huidige R&B chart. Strange Things Happening Every Day wordt beschouwd als het eerste rock 'n roll nummer.
Rosetta nam veel op en trad vaak op als soloartieste, maar trad ook graag op in ensembles. Haar belangrijkste partner was Marie Knight, die ze halverwege de jaren 40 zag optreden. Rosetta was gefascineerd en ging haar achterna om samen op te treden, Rosetta op gitaar en Marie op piano. Hun bekendste nummer samen was 'Up Above My Head'. De twee vrouwen werden geliefden en waren levenslang bevriend. Een brand die Marie's haar moeder en twee van haar kinderen doodde, zette hun romantische relatie onder druk, die in het begin van de jaren 1950 eindigde.
De populariteit van Rosetta begon eind jaren 1950 af te nemen, toen rock 'n roll en rhythm 'n blues, gedomineerd door blanke mannen, de rage werden. Ook deze nieuwe genres hielden het bij uitsluitend seculier materiaal, terwijl Rosetta zich bleef toeleggen op het opnemen van religieus materiaal. Ze kreeg echter een populariteitsboost buiten haar geboorteland toen ze in 1957 door Europa begon te toeren, een continent dat nog nooit gospelpop in levende lijve had meegemaakt. Rosetta's optreden op een verlaten treinstation in de buurt van Manchester in 1964, dat werd uitgezonden op het nationale televisienetwerk van Grenada, is nog steeds erg beroemd en kan worden bekeken op YouTube. Rosetta's tournee inspireerde veel jonge Britse muzikanten, die later dat decennium deel zouden uitmaken van de grote Britse invasie in de Verenigde Staten.
Rosetta had een groot deel van haar volwassen leven overgewicht en leed aan suikerziekte. De ziekte leidde tot een beenamputatie eind jaren 1960. Hoewel ze uiteindelijk drie keer getrouwd was - haar derde huwelijk was een grote openbare gebeurtenis in een sportstadion, waar mensen kaartjes voor konden kopen - woonde Rosetta het grootste deel van haar leven samen met haar moeder, die slechts een paar jaar voor haar stierf.
Zuster Rosetta Tharpe stierf in 1973 in Philadelphia, de Verenigde Staten, op 58-jarige leeftijd aan een beroerte. Haar voormalige partner, Marie Knight, regelde haar make-up en kleding. Rosetta werd begraven in een ongemarkeerd graf, dat pas decennia later een grafsteen kreeg met de woorden: "Ze zong tot je huilde en dan zong ze tot je danste van vreugde. Ze hield de kerk levend en de heiligen verheugd." Zuster Rosetta Tharpe werd vanaf de jaren 1990 steeds meer erkend als een belangrijke invloed op de rock 'n roll, met als hoogtepunt haar opname in de Rock 'n Roll Hall of Fame in 2018.
Afbeelding: James J. Kriegsman (1938) Publicity photo of Sister Rosetta Tharpe.
Comments